Participatiesamenleving. In 2015 viel het woord tijdens de troonrede van koning Willem-Alexander. De ene kant van het bierviltje: een aantrekkelijk (en voordelig) perspectief, bewoners die opstaan en regie pakken waardoor er minder overblijft voor overheid en traditionele zorgpartijen. Maar vijf jaar later kennen we ook de andere kant van het bierviltje. Veel bewonersinitiatieven voelen wrijving, soms zo fors dat beginnende initiatieven al snel de moed opgeven. Wat is er aan de hand? Het blijkt een ‘paradigma-clash’ te zijn van stevige proporties. Meerdere partijen die allemaal iets moois willen bereiken, maar totaal anders naar de oplossingsrichting kijken. Terug te vinden in aanpak, cultuur, taal, betrokkenheid en meer.
MEEDENKEN
Waar lokale overheden decennia lang gewend zijn geweest om te werken vanuit hiërarchische structuren, zetten zij goede stappen in het betrekken van bewoners. Ook wel #beleidsparticipatie genoemd; bewoners denken mee in de beleidsagenda’s, waardoor de uitvoerende partijen beter zullen aansluiten bij de behoeften in de samenleving. Dit ‘meedenken’ via ‘denktanken’ is een belangrijke stap en heeft aantrekkingskracht op een kleine maar specifieke groep burgers. Hoe goed dit ook is; het is belangrijk om de exclusiviteit hiervan goed onder ogen te zien (vooral denkers i.p.v. doeners, vooral mensen met veel tijd (ouderen?) i.p.v. drukke dertigers, vooral mensen met politiek lijnen i.p.v. gefrustreerde wijkbewoners met politieke aversie, e.d.)
MEEDOEN
De tweede stap in de evolutie van de ‘participatiesamenleving’ is het meedoen in de beleidsuitvoering; #maatschappelijkeparticipatie. Niet alleen de reguliere aanbieders voeren het beleid uit, ook bewoners, kerken, moskeeën of andere groepen voeren delen van de beleidsagenda uit. Dit vraagt om goede afstemming en kwaliteiten om integraal te kunnen werken met elkaar. Een gezamenlijke beleids- of gebiedsagenda (die tot standgekomen is via beleidsparticipatie!) kan helpen om inzichtelijk te krijgen of er voldoende dekking is voor deze integrale agenda.
ZELF DOEN
De derde stap in de participatie-evolutie is die van het #maatschappelijkinitiatief. Niet de integrale gebiedsagenda die vanuit de lokale politiek uitgerold wordt is leidend voor deze initiatieven, maar juist de ‘gaten in de markt’. Deze initiatieven zijn juist zo essentieel, omdat zij vaak vanuit andere problemen of kansen denken, een totaal andere aanpak omarmen, nieuwe doelgroepen aanspreken en graag duurzaam willen organiseren. Deze initiatieven (vaak georganiseerd als stichting, coöperatie of binnenkort als maatschappelijke BV) kunnen en willen autonoom handelen, en nemen in sommige gevallen bewust een concurrentiepositie in met traditionele ‘machten’ in het sociaal domein. Logischerwijs levert deze clash tussen oude en nieuwe machten spanningen op, die – wanneer deze omarmt en onderzocht worden – juist leiden tot de veel besproken en gewenste transitie in het sociaal domein.
Download afbeelding als PDF – Regiekwadranten Bewonersinitiatieven
PARTICIPATIE-EVOLUTIE
Waar gaat het de mist in? Waarom worden er zoveel weerstanden ervaren, en worden veel bewonersinitiatieven al in de kiem gesmoord?
-
- Deels heeft dit te maken met bovenstaande paradigma’s, en vooral de onbekendheid daarvan. Neem je deze drie paradigma’s mee naar de gesprekstafels, of verwerk je deze op een heldere manier in je plannen, dan kan dit op de langere termijn wel eens voor onderling begrip, wederzijdse waardering en bloeiende initiatieven gaan zorgen.
- Een tweede uitdaging heeft te maken met het subsidie-paradigma van veel gemeenten. Vaak zijn deze direct gekoppeld aan beleids- en gebiedsagenda’s, waardoor maatschappelijke initiatieven alleen aanspraak kunnen maken op de belastingcenten als ze zich conformeren aan het bestaande beleid i.p.v. aan de ‘gaten in de markt’.
Op bovenstaande thema’s is nog een wereld te winnen. Maar transities worden in gang gezet door het herkennen van problematieken, het debat rondom oplossingen, en het harde werken van zowel overheid, markt als burgers. En zo komen alle partijen toch weer samen; voor de bloei van de wijken in Nederland!
Laat ik afsluiten met deze mooie quote: “Laten we samen alles doen, maar niet alles samen!”
*Kijk voor meer informatie over de drie participatie-velden o.a. in deze Toolkit Burgerparticipatie van het PON.
Als R3NEW dragen we graag bij aan een transitie in de samenleving, die leidt tot bloei van de wijken in Nederland. Wil jij dat ook, en geloof jij in de kracht van wijkcommunities? Neem gerust contact met ons. Wij helpen je graag verder om ook jouw wijk tot bloei te zien komen.